Songs Charles Ives

Toelichting

Het grote liedoeuvre van de Amerikaanse componist Charles Ives (1874-1954) wordt met recht wel als een autobiografie beschouwd. Over een periode van bijna veertig jaar schreef hij ruim 150 liederen. Zowel zijn allereerste als zijn allerlaatste compositie was een lied. Zijn eerste lied, Slow March, schreef hij als tiener in 1888. Zijn laatste lied, Sunrise, dateert uit 1926.

Ives’ veelzijdigheid komt in zijn Songs het meest volledig naar voren. De talloze onderwerpen waarover de liederen gaan, laten zien wat Ives in het leven raakte. Zo zijn er liederen met een sociale, politieke of filosofische inslag, liederen die de sfeer van cabaret of musical oproepen, liederen over de natuur, de liefde, jeugdherinneringen of de oorlog. In een aantal gevallen zijn de teksten door Ives zelf geschreven. De muziek is verrassend gevarieerd: van eenvoudig tot virtuoos, van hymne tot mars, van traditioneel tot experimenteel. Uit de hechte samenhang van woord en muziek ontstaat soms een expressiviteit die zeer emotioneel van aard is. Ives grijpt dan naar onconventionele middelen.

Ives-biograaf Jan Swafford in zijn boek Charles Ives - A Life with Music (uitgave W.W. Norton & Company, 1996): "De collectie Ives-liederen vormt één van de belangrijkste in de geschiedenis van de liedkunst en is onmiskenbaar de mooiste Amerikaanse collectie."

Initiatiefnemer van de concertserie is pianist René Eckhardt die in 1995 Ives’ monumentale First en Second (Concord) Piano Sonata op CD opnam. De Songs zullen worden afgewisseld met delen uit deze pianosonates.

Zie ook Eckhardts' programma met de Piano Sonatas van Ives.

EINDHOVENS DAGBLAD
Gehoord in het Van Abbemuseum op 12 april 2004

LIEDEREN SFEERVOL GEBRACHT IN HET VAN ABBE
DE SUBTIELE BELEVINGSWERELD VAN CHARLES IVES

Door MARJOLIJN SENGERS

Dinsdag 13 april. Charles Ives schreef in een periode van veertig jaar ruim honderdvijftig liederen. In die liederen verwerkte Ives het leven van alledag. Alles wat hem bezighield was als het ware goed voor een lied. Zijn liederen vertellen van blijheid en droefenis, van humor en melancholie, van banaliteiten en de meest diepzinnige overwegingen. Ives was een opmerkzaam mens met een groot gevoelsleven. Zijn liederen zijn niet erg bekend.

Voor veel mensen zijn ze waarschijnlijk te ontoegankelijk, te 'gewoon' of juist te moeilijk. Ives' liederen roepen extreme reacties op; je bent er weg van of juist helemaal niet, daartussen zit niets.
Voor zangers werkt dit zeer waarschijnlijk precies zo, wat met zich meebrengt dat degene die ze besluit te zingen er voor gevallen is. En precies die betrokkenheid bij deze liederen was wat het recital in het auditorium van het Van Abbemuseum zo aantrekkelijk maakte. Mezzosopraan Marion van den Akker, bariton Hans van Heiningen, violist Jan Erik van Regteren Altena en pianist René Eckhardt trokken de luisteraar vol overtuiging in de soms zeer subtiele belevingswereld van Ives.
Marion van den Akker is een door de wol geverfde podiumpersoonlijkheid met een mooie, expressieve mezzosopraanstem. Zowel de ingetogen, soms roerloze liederen als de uitbundige en geestige werden door haar met veel gevoel en begrip gezongen. Ives' liederen zijn soms niet meer dan een impressie, Marion van den Akker bracht ze op knappe, maar vooral aansprekende en sfeervolle wijze tot klinken. Bariton Hans van Heiningen zong vanuit dezelfde positieve betrokkenheid als de zangeres. Hij zong overwegend verhalende, extraverte liederen en deed dat met inzet van al z'n vocale en theatrale talenten. De zangers werden uitstekend ondersteund door René Eckhardt, een pianist die zich reeds jaren intensief met Ives en zijn muziek bezighoudt. Ook in de werken voor pianosolo bleek zijn grote liefde en respect voor deze over het algemeen ondergewaardeerde, maar zeer oorspronkelijk schrijvende Amerikaanse componist.
Het auditorium van het museum bleek een geschikte concertgelegenheid. De akoestiek is (voor zangers) niet optimaal, in de intimiteit van de kleine ruimte kan echter een interessante wisselwerking tussen artiesten en publiek ontstaan.